Meelstofbeheersing - hoe minder blootstelling, hoe kleiner de kans op allergie

Een allergie wordt veroorzaakt door allergenen. Dat zijn vaak eiwitten die gewoon in de natuur voorkomen.

Normaal gesproken gebeurt er weinig als zulke stoffen via de neus, mond of de huid het lichaam binnenkomen, maar bij mensen die overgevoelig zijn geworden voor deze stoffen gaat het lichaam heftig reageren. Hun afweersysteem reageert al heel sterk zodra het in aanraking komt met een kleine hoeveelheden van de stof. Dat is bijvoorbeeld ook het geval bij hooikoorts.

Dit zorgt voor allergische klachten, zoals niezen, tranende ogen, hoesten, eczeem en in het ergste geval astma. En het vervelende is: iemand die eenmaal gevoelig is geworden voor een stof, blijft dat zijn of haar hele leven. 

Verschillende meelsoorten, waaronder tarwebloem, en verschillende enzymen, bijvoorbeeld alfa-amylase, zijn ook allergenen waar je gevoelig voor kunt worden. Onderzoek wijst uit dat 25% van de bakkers gevoelig is voor meelstofallergenen. Er wordt nog weleens gedacht dat als je nog nooit ergens allergisch voor bent geweest, je dat dan ook niet meer wordt. Maar dat is niet waar.

Ook als je eerder (als kind) nooit allergische reacties had of tot nu toe geen klachten hebt gehad, kun je allergisch worden. De gevoeligheid voor een stof kan in de loop van de jaren ontstaan door blootstelling. Hoe minder iemand wordt blootgesteld aan allergenen zoals meelstof, hoe kleiner dus de kans dat er zich een allergie ontwikkeld.

In het algemeen kan gesteld worden: als u stofwolken ziet, is de blootstelling aan meelstof te hoog. Typische momenten waarop zo’n piekblootstelling ontstaat, zijn bij het uitstrooien van meel, het legen van zakken, het afwegen van ingrediënten, op het moment dat de deegmachine wordt aangezet en bij werk in de siloruimte.

Ook tijdens schoonmaakwerkzaamheden kan veel meelstof in de lucht gaan zweven. Gelukkig kunt u veel doen om die piekblootstellingen tegen te gaan. Het handboek stofbeheersing geeft een overzicht van eenvoudige en praktische maatregelen die u kunt nemen om de blootstelling aan meel(stof) en andere ingrediënten in de bakkerij te voorkomen of te verminderen.

Ze zijn gerubriceerd per processtap of aspect van de bedrijfsvoering. De maatregelen zijn vooral gericht op de handelingen met piekblootstelling. Maatregelen in het basispakket zijn minimaal noodzakelijk voor goede stofbeheersing. Daarnaast zijn aanvullende maatregelen beschreven.

• Gebruik een stofzuiger voor schoonmaak (géén perslucht!). Draag een mondkapje bij korte werkzaamheden waarbij een hoge blootstelling ontstaat, zoals schoonmaken.
• Gebruik stuifarme strooibloem of een ander stuifarm alternatief.
• Zorg voor een kap op de deegmachine.

Voor specifieke maatregelen in het bedrijf is het stofbeheersingsplan een handig document. Het projectbureau Veilig en Gezond in het Bakkersbedrijf heeft dit ontwikkeld om op een gemakkelijke manier een inventarisatie te maken van de momenten waarop de blootstelling aan meelstof hoog is en hier maatregelen tegen te nemen.

Met dit stofbeheersingsplan voldoet u ook aan de Arbowet. Op een gestructureerde manier loopt u alle processen langs en brengt u de piekblootstellingen aan meelstof tijdens het werk in kaart. Net als bij een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) maakt u vervolgens een plan om in de komende tijd de blootstelling te verminderen.

De tips helpen u daarbij al een eind op weg. Zo komt u op een lijst van te nemen maatregelen om stofblootstelling en allergie te voorkomen. Het stofbeheersingsplan is op de site van Blijmetstofvrij te vinden.

Het nemen van maatregelen en het beschikbaar maken van middelen om blootstelling aan meelstof te kunnen minimaliseren, is stap één. Maar als de stofzuiger vervolgens werkeloos in een hoek staat te verstoffen, heeft dat uiteraard geen effect. Daarom is het belangrijk dat medewerkers leren waarom er maatregelen worden genomen om blootstelling aan meelstof te minimaliseren, wat er van ze wordt verwacht en hoe ze op een gezonde manier kunnen werken.

De toolbox Stofbeheersing is hier een handig hulpmiddel bij. Om de een en ander duidelijk te maken, zijn er ook filmpjes gemaakt waarin duidelijk wordt uitgelegd hoe je verschillende werkzaamheden uitvoert zonder stofwolken te produceren. Op www.blijmetstofvrij.nl is de toolbox te downloaden. Hier staan ook verwijzingen naar de filmpjes.

m onherstelbare gezondheidsklachten te voorkomen, is het belangrijk om een beginnende allergie zo snel mogelijk op de sporen. Elke medewerker in de bakkerij (industrieel of ambachtelijk) krijgt eens in de vier jaar een vragenlijst. Daarmee kan heel snel onderzocht worden of er risico op grondstofallergie bestaat.

Het Informatiecentrum Grondstofallergie coördineert deze onderzoeken. Doe mee aan dit onderzoek, ook als u vier jaar geleden al heeft meegedaan en er voor uw gevoel niets is veranderd! Een allergie ontwikkelt zich langzaam en het is belangrijk om er snel bij te zijn om maatregelen te kunnen nemen.

Heeft u tussentijds klachten? Wacht dan niet tot u wordt uitgenodigd voor een onderzoek, maar neem contact op met het Informatiecentrum Grondstofallergie voor een vragenlijst. Liever een keer te veel dan te weinig!

BRON: Bakkerswereld